büyük ünlü uyumu ne demek?

Büyük ünlü uyumu, bir sözcüğün ilk hecesindeki kalınlık-incelik özelliğine göre diğer hecelerdeki ünlülerin de aynı özelliğe sahip olmasıdır. Türkçede büyük ünlü uyumu kuralına göre kelimelerdeki ünlüler ya hep kalın (a, ı, o, u) ya da hep ince (e, i, ö, ü) olmak zorundadır.

• Kalın Ünlüler: a, ı, o, u
• İnce Ünlüler: e, i, ö, ü

Büyük ünlü uyumu (https://www.nedemek.page/kavramlar/büyük%20ünlü%20uyumu) kuralı gereği, bir kelimenin ilk hecesinde kalın bir ünlü varsa, diğer hecelerde de kalın ünlüler bulunmalıdır. Aynı şekilde, ilk hecede ince bir ünlü varsa, diğer hecelerde de ince ünlüler bulunmalıdır.

Örnekler:

• Uyan: Kalın ünlü uyumu var (u-a)
• Gözlük: İnce ünlü uyumu var (ö-ü)
• Elma: Büyük ünlü uyumuna aykırı (e-a)

İstisnalar:

Bazı Türkçe kelimeler ve özellikle de yabancı kökenli kelimeler bu kurala uymayabilir. Ayrıca, bazı ekler de bu uyumu bozabilir. (https://www.nedemek.page/kavramlar/büyük%20ünlü%20uyumu%20istisnaları)